Interviewen is een vak an sich. Het is geen kwestie van vragen voorlezen en antwoorden op papier rammen; het is weten wat je vraagt, hoe je het vraagt en wanneer je het vraagt. In dit artikel lees je alles wat je moeten weten om voorbereid op een interview af te stappen. Van de juiste voorbereiding tot aan efficiënte uitwerking; wij delen onze favoriete tips & tricks.
Ga direct naar:
- Waarom een interview en geen enquête?
- Verschillende interview methoden
- Een interview voorbereiden
- Verschillende interviewtechnieken
- Interviewvragen: leuke vragen om te stellen
- Je interview uitschrijven
Waarom een interview en geen enquête?
Tijdens een interview spreek je één op één met een respondent. Dit kan telefonisch, face-to-face, in een ingerichte interview space, door middel van een videocall; noem maar op. Een interview kan overal plaatsvinden. Welke locatie of vorm je ook kiest, persoonlijk contact is gegarandeerd (en essentieel). Nog twee andere voordelen van een interview ten opzichte van een enquête:
- Diepgang
Tijdens een interview kun je doorvragen, waar je binnen enquêtes minder uitgebreide antwoorden ontvangt. Waarom was … belangrijk? Hoe ontstond dat moment? Wat voor gevolgen had het? Hoe bedoel je dat precies? Wat ging er door je heen? Kun je dat toelichten? Interviewen geeft diepgang aan je onderzoeksdata, en als je die diepgang nodig hebt valt een enquête meestal af. - Omvang en representativiteit
Als je populatie klein is, ligt een enquête niet voor de hand. Bij enquêtes is er vaak sprake van non-respons, waardoor de enquêteresultaten onder een kleine populatie niet-significant worden. Bij een kleine groep worden interviews dus aangeraden!
Verschillende interview methoden
Als je hebt besloten dat je interviews gaat afnemen, sta je al snel voor het volgende besluit: welk soort interview ga je gebruiken? De belangrijkste interviewvormen zijn het gestructureerde, het semigestructureerde en het ongestructureerde interview. Andere interviewvormen zijn hier vaak op gebaseerd:
- Gestructureerd interview
Bij een gestructureerd interview, ook wel een gestandaardiseerd interview genoemd, hou je je aan een vastgesteld interviewschema. Hierin staan de vragen en de volgorde van de vragen vast. Hiermee wordt ernaar gestreefd dat alle geïnterviewde personen onder dezelfde omstandigheden geïnterviewd worden en dat je dezelfde vragen op dezelfde manier stelt. Dit verhoogt de betrouwbaarheid van het interview. - Semigestructureerd interview
Semigestructureerde interviews worden ook wel kwalitatieve interviews of diepte-interviews genoemd. Hierbij gebruik je een algemeen interviewschema met vooropgestelde, wat algemener geformuleerde vragen, maar je mag hier wel van afwijken. Zo kun je bijvoorbeeld doorvragen als je respondent iets interessants zegt of als je niet helemaal begrijpt wat diegene bedoelt. Hiermee verkrijg je meer en gedetailleerde informatie, wat in kwalitatief onderzoek vaak het doel is. - Ongestructureerd interview
Bij het ongestructureerde interview, wat ook wel een intensief, kwalitatief interview of diepte-interview genoemd wordt, gebruik je als onderzoeker vaak een lijst met onderwerpen (topiclist) in plaats van vragen. Deze onderwerpen moeten in ieder geval besproken worden in je interview, maar op welke manier je daarnaar vraagt en in welke volgorde je dat doet staat helemaal vrij. Deze interviewstijl is meestal informeel. - Gefocust interview / focusgroep
Met een gefocust interview stel je respondenten voornamelijk open vragen over een specifieke situatie of gebeurtenis die relevant is voor hen. Dit is in een focusgroep hetzelfde, maar in dat geval bespreekt een groep respondenten deze gebeurtenis met elkaar. In een gefocust interview of focusgroep stel je als interviewer meestal een klein aantal algemene vragen die het interview of de discussie leiden. Qua interviewstijl lijkt een focusgroep daarom op een semigestructureerd interview. - Groepsinterview
Een groepsinterview lijkt erg op een focusgroep, maar het verschil is dat met een groepsinterview vaak meerdere onderwerpen in een interview behandeld worden, terwijl een focusgroep (of gefocust interview) gericht is op één specifiek onderwerp of één specifieke situatie. - Expertinterview
Een expertinterview wordt meestal ingezet bij kwalitatief onderzoek. Het doel is om hele specialistische vakkennis te verzamelen die je vaak niet kunt verkrijgen door literatuuronderzoek te doen. Het is moeilijk om expertinterviews in te zetten voor kwantitatief onderzoek, omdat je meestal geen grote groep experts kunt vinden om te interviewen. In plaats daarvan kun je beter voor een kwalitatief diepte-interview kiezen om zo veel mogelijk informatie te verzamelen.
Een interview voorbereiden
Wanneer je eenmaal hebt besloten voor welke interviewmethode je gaat, is het van belang om je interview voor te bereiden. Een goede voorbereiding zorgt namelijk voor een professionele uitstraling tegenover je respondenten. Afhankelijk van de gekozen methode, helpt het om voorafgaand een topiclist / vragenlijst op te stellen. Zo heb je wat outlines waar je op terug kan vallen en weet je dat je alle geïnterviewden dezelfde onderwerpen of vragen biedt. Daarnaast is het handig om je interviewvaardigheden te oefenen. Vraag een studiegenoot, familielid of kennis als testpersoon en probeer vooral feedback te krijgen op je manier van vragen stellen, je houding, en de begrijpelijkheid en structuur van je interview.
Het is belangrijk om je interview vast te leggen. Je kunt schriftelijk aantekeningen maken, maar het is beter om het interview op te nemen of te filmen. Zo kun je precies terug horen (of zien) wat er is gezegd en kun jij je aandacht – tijdens het interview – volledig op jouw respondent richten. Naderhand kun je de interviews transcriberen, coderen en analyseren. Bij het opnemen van je interview is het overigens wel belangrijk dat je:
- op voorhand je opnameapparatuur test;
- de respondent (schriftelijk) toestemming vraagt om te mogen opnemen;
- tussendoor een aantal keer controleert of de opname nog loopt;
- de bestanden zo opslaat dat je ze gemakkelijk kunt terugvinden.
Nog meer voorbereidingstips:
- Bedenk welke informatie je uit je interviews nodig hebt en zet de vragen op een logische volgorde, zodat je een prettig en logisch gesprek hebt;
- Kies een plek met een fijne sfeer en die goed bereikbaar is voor je respondenten (maak het hen zo makkelijk mogelijk). Denk bijvoorbeeld aan onze geluiddichte interview spaces pal naast Utrecht Centraal;
- Geef duidelijk aan hoe lang het interview gaat duren en waarom je het interview doet. Indien nodig, kun je ter voorbereiding de vragen mailen, zodat jouw respondenten zich kunnen voorbereiden.
Verschillende interviewtechnieken
Er is geen gouden standaard voor ‘’perfecte interviewer’’ en oefening baart kunst. Met deze drie aandachtspunten moet dat zeker lukken:
- Luister goed en stel duidelijke vragen
Jouw respondenten staan centraal; laat jouw gasten uitspreken en leg geen woorden in de mond. Als respondenten het gevoel hebben dat ze zichzelf moeten verdedigen, is de kans klein dat je waardevolle informatie krijgt. Probeer daarom een open houding te hebben en veroordeel de uitspraken van de geïnterviewden niet. - Tune in op de geïnterviewde
Bepaalde vragen kunnen gevoelig liggen, respondenten kunnen zich ongemakkelijk voelen of zich misschien zelfs vervelen. Let dus goed op verbale en non-verbale communicatie (wiebelen, wegkijken) en speel hier indien mogelijk op in. - Let op jouw eigen lichaamstaal
Ook jouw lichaamstaal is erg belangrijk tijdens het interview. Laat blijken dat je wilt horen wat je respondent te zeggen heeft. Respondenten willen je namelijk vaak graag dingen vertellen, maar ze moeten wel het idee hebben dat je het interessant vindt. Kijk jouw respondent aan en/of knik bijvoorbeeld ja of nee als de respondent aan het woord is. Met je lichaamstaal en je manier van spreken kun je ervoor zorgen dat respondenten zich op hun gemak voelen, waardoor ze opener zullen zijn tijdens het interview.
Interviewvragen: leuke vragen om te stellen
Bij een persoonlijk interview werkt het goed om te beginnen met small talk en er dan een soft ball in te gooien. Een vraag die iemand de ruimte geeft om over zijn business of successen te praten. Het is vooral bedoeld om iemand los te maken en zich comfortabel te laten voelen bij jou. Denk hierbij aan vragen waarmee je het ijs snel kunt breken en een laagdrempelig gesprek kunt voeren met leuke to the point antwoorden.
Bijvoorbeeld:
- Zou je liever altijd zeggen wat je denkt of nooit meer praten?
- Wat is jouw meest ongebruikelijke talent?
- Wat is iets dat ik nooit over jou zou raden?
- Wat is je gekste plan voor je droombaan?
- Waar heb je het hardst om gelachen afgelopen week?
Welke interviewvragen zijn altijd goed?
- Vragen om verduidelijking: “Ik denk niet dat ik helemaal begrijp wat je bedoelt. Kun je dit misschien verduidelijken?”
- Vragen om voorbeelden: “Kun je een situatie noemen waar … tot uiting kwam?”
- Vragen om het hele verhaal: “Wat gebeurde er toen?”
- Vragen op basis van non-verbale communicatie: “Ik zie dat je knikt. Zou jij de situatie op dezelfde manier benaderen?”
Welke interviewvragen kun je beter vermijden?
- Lange vragen: respondenten herinneren zich vaak maar een deel van de vraag en geven daardoor incomplete antwoorden.
- Vragen met vaktermen: over het algemeen moet je jargon in je vragen vermijden (behalve bij expert-interviews). Probeer op voorhand te bedenken welke termen wel of niet algemeen bekend zijn bij deze doelgroep, zodat je het interview niet hoeft te onderbreken voor uitleg en de geïnterviewde zich niet ongemakkelijk voelt.
- Sturende vragen: de vraag “Wat vind je leuk aan Utrecht?” stuurt je respondent in een bepaalde (positieve) richting. Met een vraag als “Wat vind je van Utrecht?” is de kans groter dat de respondent een authentieker antwoord geeft. Dit verhoogt de validiteit van je onderzoek.
Je interview uitschrijven
Het uitschrijven van een interview (transcriberen) stelt je in staat de tekst te coderen en te analyseren. Handig, maar transcriberen is een tijdrovende en soms ook lastige klus. Het uitschrijven duurt gemiddeld vijf tot tien keer langer dan de lengte van het audiobestand. Volg daarom onze vier tips om zo snel en goed mogelijk te transcriberen:
- Zorg voor goede audiokwaliteit;
- Ga zo snel mogelijk na het interview aan de slag met transcriberen;
- Gebruik een eventuele transcriptiesoftware om het proces te versnellen;
- Lees het transcript goed na en verbeter eventuele fouten.
Soorten uitwerkingen:
- Woordelijk transcriberen
Woordelijk transcriberen is de meest gebruikte vorm van transcriberen. Je schrijft alles op wat wordt gezegd, maar je kunt aarzelingen, stopwoordjes en stotteren negeren. Voeg ook interpunctie toe om de leesbaarheid te verbeteren. Het nadeel van deze methode is dat er informatie verloren gaat over hoe iemand iets zegt. - Letterlijk transcriberen
Letterlijk transcriberen is de meest nauwkeurige vorm van transcriberen. Je schrijft alles wat je hoort letterlijk uit. Dit betekent dat dialecten, stotteren, stopwoordjes en aarzelingen, zoals “uh”, ook worden uitgeschreven. Deze vorm van transcriberen is eigenlijk alleen interessant als je niet alleen wilt analyseren wat iemand zegt maar ook hoe iemand iets zegt. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan bij het onderzoeken van gedrag of voor juridische doeleinden. - Samenvattend transcriberen
Samenvattend transcriberen is vergelijkbaar met notuleren en wordt vooral gebruikt voor vergaderingen. Je typt niet alles woord voor woord uit, maar je vat alles samen. Voor onderzoeken is deze manier overigens af te raden, omdat de objectiviteit laag is. Door samen te vatten interpreteer je veel en de methode is niet nauwkeurig.
